Cao Bằng được thiên nhiên ưu đãi có nhiều đồi núi, các loại măng mọc rất nhiều vào mùa xuân. Từ lâu, măng rừng tươi trở thành món ăn quen thuộc, đặc sắc của Cao Bằng.

 

Cây xau xau là loại cây thân gỗ, thường mọc trên rừng. Khi mùa xuân sang, cây nẩy lộc, đâm chồi. Người dân Cao Bằng nói chung, huyện Trùng Khánh nói riêng thường hái búp lá cây xau xau chúm nở từ 3 - 5 lá về chế biến món ăn, làm xôi, có vị ngon độc đáo.

 

Ngoài các danh lam thắng cảnh nổi tiếng, Cao Bằng còn có một nền văn hóa ẩm thực độc đáo với nhiều món ăn tinh tế, hấp dẫn được nhiều người ưa thích, trong đó có món bánh cuốn.

Khi ánh nắng của tháng 4 và tháng 5 đổ tràn nhành cây, cành lá thì ở mỗi phiên chợ vùng cao trên địa bàn Cao Bằng thường xuất hiện những món ăn dân dã được bà con làm từ trứng kiến. Béo, ngậy, thơm không thể lẫn với hương vị nào khác.

 

Hồi xưa, người dân quê tôi nghèo tiền bạc lắm, ăn sáng chỉ cơm rang với muối trắng thôi. Còn người già thì được con cháu bưng lên bát cháo mạ. Ngày ấy làm gì có phở bò, phở gà, phở vịt, phở xá xíu, phở lường pàn... Làm sao biết bánh cuốn nóng ăn với dò chả, trứng hấp... Càng không thể nào hiểu tách cà phê, cốc sữa sáng... là cái giống gì. Những thứ xa xỉ này, chỉ những người dân buôn bán phố chợ mới có.

Những cây rau rừng trên đã trở thành món ăn quen thuộc của người Cao Bằng. Mùa xuân, đầu hạ, là mùa rau sinh trưởng rất tốt, các loại rau như rau ngót rừng, rau dạ hiến (tiếng Tày gọi là Lùng Tu), rau ngải, rau âu (phjắc âu)... được bán tại nhiều địa phương trong tỉnh.

Mỗi năm, vào tháng Ba âm lịch, đến Cao Bằng du khách được thưởng thức những món ăn đặc sản của rừng, trong đó có trứng kiến. Nhưng đối với những người nông dân - "thợ săn" trứng kiến, để tìm được “lộc rừng” trứng kiến là cả một quá trình gian nan, khổ cực.

Món xáo chuối nấu theo kiểu quê tôi thì lại khác, chắc ít nơi có. Món ăn đó không được nấu nhiều trong ngày thường, chỉ khi nào gia đình có công việc, cỗ bàn thì người ta mới nấu món này. Nên trong mâm cỗ quê tôi, nếu không có món xáo chuối thì chưa hẳn đã là cỗ.

Vào dịp cuối xuân, chuẩn bị bước sang mùa hạ, những vườn rau bí mơn mởn nở hoa vàng rực. Rau bí là thực phẩm tươi xanh, từ ngọn, lá, hoa và quả đều có thể chế biến thành các món ăn hấp dẫn như: ngọn rau bí xào tỏi, hoa bí nhồi thịt chiên, hoa bí nấu canh, quả non thái chỉ xào tỏi, quả (già) nhồi thịt..., nhưng món ăn hấp dẫn nhất là món hoa bí nhồi thịt chiên.